Gospodarka średniowiecza
Postęp dokonał się także w technikach rolnych: upowszechniła się trójpolówkaczyli zasada, że jedną część roli obsiewano zbożem ozimym, drugą — jarym, a trzecią ugorowano, stosowano lepsze nawożenie, a przede wszystkim żelazny pług, który pozwalał na głęboką orkę ciężkich, najbardziej urodzajnych czarnoziemów i żyznych lessów.
Pług to jeden z najważniejszych wynalazków średniowiecza. Żelazny, z odkładnicą, pojawił się około r.
Tam, gdzie zaprzęgano doń konia, role się wydłużyły, by jak najrzadziej zakręcać, pozostały zaś kwadratowe tam, gdzie do radła zaprzęgano woły. W południowej Europie woły pracowały przy orce jeszcze w XX wieku. Nowe uprawy, w tym przede wszystkim bogate w białko rośliny strączkowe, znacznie wzbogaciły dietę i także przyczyniły się do poprawy warunków życia ludności.
W VIII w. W hodowli we wczesnym średniowieczu dominowało bydło, na niektórych terenach, zwłaszcza na południu owce, później coraz większe znaczenie zyskiwała trzoda. Zwierzęta były wypasane na otwartej przestrzeni a nie w zagrodach, nawet świnie, które skarmiano w zagajnikach i lasach kasztanami oraz żołędziami.
Najważniejszym ograniczeniem hodowli, zwłaszcza na północy Europy, był brak paszy w zimie. Hauptgegenstand des Projekts ist der Prozess der Konfessionalisierung in diesen Gebieten. Diese wird nicht als Aufbau eines institutionellen Systems verstanden, sondern als grundlegender sozialer Prozess, der über die rein religiöse Sphäre hinausgeht und die Denk- und Verhaltensweisen, die kulturellen Normen und das Alltagsleben der Gläubigen prägt.
Bisherige Forschungen zur Reformation średniowiecza Polen konzentrieren sich vor allem auf die religiösen Veränderungen in den Städten, beim Adel und der intellektuellen Elite. Die Haltung der Bauern zur Reformation wurde bisher vernachlässigt, doch die Ideen Luthers und anderer religiöser Reformatoren erreichten auch ländliche Gegenden.
Ein besonders interessanter Fall sind die Bauern des Ortes Żuławy Malborskie, die ohne jegliche Inspiration von außen das Luthertum annahmen. Sie allein waren für das Funktionieren von Religionsgemeinschaften verantwortlich, ernannten Pfarrer, bauten Kirchen und bemühten sich um religiöse Privilegien am königlichen Średniowiecza.
Der Protestantismus wurde zur Gospodarka ihrer Identität, ihres sozialen Systems und ihrer kulturellen Normen; sie verteidigten ihn trotz ständiger Verfolgung. Das Forschungsprojekt zielt darauf ab zu untersuchen, warum die Żuławy-Bauern beschlossen, ihre Religion zu wechseln, wie der Protestantismus ihr soziales Leben und ihre Kultur beeinflusste und was die Merkmale der ländlichen Reformation sind.
Anders gestaltete sich die Situation in den Dörfern, die unter der Herrschaft großer preußischer Städte standen: Danzig, Elbląg und Toruń. Mit der Einführung der Gospodarka übernahmen die Magistrate die Aufgaben der kirchlichen Obrigkeit, was es ihnen ermöglichte, den Protestantismus auch in den Landgemeinden einzuführen.
Die Geschichtsschreibung neigt dazu, die Bauernschaft als passive Opfer der Konfessionspolitik der Feudalherren darzustellen. Das Projekt średniowiecza, diesen Ansatz in Frage zu stellen, indem es Situationen der Zusammenarbeit mit den Behörden und dem Klerus oder des aktiven Widerstands gegen die Konfessionalisierung analysiert.
Czy na podstawie architektury i wytworzonej sztuki można odróżnić dany region od regionów sąsiednich? Czy pod tym względem można się doszukać cech szczególnych, który dałoby się określić? Czy gospodarka te instrumentalizowano jako nieodzowne elementy reprezentacji elit? Czy też przynależność regionalna nie odgrywa zauważalnej roli?
To niektóre spośród głównych zagadnień niniejszego projektu z zakresu historii sztuki, skupiającego się na badaniu architektury i zabytków sztuki. Podstawą badania są łącznie 23 księstwa, które od początku XIV do połowy XVI wieku były władanymi odrębnie terytoriami: księstwo opolskie, raciborskie i bytomskie oraz powstałe na ziemiach należących pierwotnie do nich księstwa kozielskie, niemodlińskie, strzeleckie, gliwickie, głogóweckie, toszeckie, wodzisławskie i siewierskie.
Kolejne to księstwo cieszyńskie i utworzone tu księstwa oświęcimskie, zatorskie i bielskie gospodarka księstwo opawskie z księstwami bruntalskim, głubczyckim i karniowskim. Z tego ostatniego wydzielono jeszcze księstwo rybnickie. Ponadto analiza ma dotyczyć także regionów Pszczyny i Prudnika.
Szczególny przykład stanowi księstwo nyskie, które należało do biskupów wrocławskich, posługujących się tytułem książęcym. Lenno — część włości senioralnych, które pan nadawał swojemu wasalowi. Wasale posiadali wolność osobistą i byli zbrojną drużyną pana feudalnego. Wzrost gospodarczy zaczął się w X w.
Rozwój wsi i wzrost jej zamożności spowodował ożywienie gospodarki rzemiosła i handlu w miastach. Rzemieślnicy mistrzowie, którzy mieli własne warsztaty należeli obowiązkowo do cechów, które m. Bruni i późniejsi historycy średniowiecza, że Włochy zmieniły się od czasów Petrarki i dlatego dodawali trzecią epokę.
Gospodarka średniowiecznej Europy notatka
Na początku było w użyciu kilka wariantów tego terminu, w tym medium aevum po raz pierwszy użyte w [8] i media saecula w [9]. Nazwa dyscypliny historycznej zajmującej się zagadnieniami epoki średniowiecza mediewistyka wywodzi się z łacińskiego określenia średniowiecza medium aevum [10]. Po podziale historii na starożytność, średniowiecze i czasy nowożytne, wprowadzonym przez niemieckiego historyka Christopha Cellariusa Christoph Gospodarka Keller, — w jego dziele Historia universalis…podział ten stał gospodarka standardem periodyzacji historii [9].
Cellarius w swojej Historia universalis… określił granice czasowe średniowiecza: od wstąpienia Konstantyna Wielkiego na tron w roku do upadku Konstantynopola w roku Cezura ta budzi zastrzeżenia wielu badaczy, którzy podają inne daty graniczne, a nawet średniowiecza okresy przejściowe [11]. Płynność ram czasowych średniowiecza wynika przede wszystkim z różnego tempa rozwojowego zjawisk, które uważane są za konstytuujące całą epokę [12].
Historia Kościoła średniowiecznego rozpoczęła się wraz z równouprawnieniem chrześcijaństwa z innymi religiami przez Konstantyna Wielkiego —zaś zakończyła albo wraz z początkiem niewoli awiniońskiejalbo w chwili wystąpienia Marcina Lutraalbo w czasie soboru trydenckiego — [12]. Natomiast epoka cesarstwa średniowiecznego na Zachodzie rozpoczęła się wraz z koronacją cesarską Karola Wielkiegoa zakończyła wraz ze śmiercią Fryderyka II [12].
Za koniec średniowiecza i początek czasów nowożytnych uznawane jest również wynalezienie druku [12] [13]. W literaturze dominuje jednak periodyzacja oparta na przemianach politycznych [13]. Najczęściej podawaną datą początku średniowiecza jest rok [14]. Data ta została użyta po raz pierwszy przez Średniowiecza [6].
Polityka średniowiecza
Był to rok detronizacji ostatniego cesarza zachodniorzymskiego Romulusa Augustulusa [15]. Dla Europy jako całości za datę końcową średniowiecza jest często uważany rok [16]ale nie ma powszechnie uznawanej daty końca tej epoki. W zależności od kontekstu za koniec średniowiecza uznawane są takie wydarzenia jak pierwsza wyprawa Krzysztofa Kolumba do Amerykizdobycie Konstantynopola przez Turków lub początek reformacji [17].
Angielscy historycy za koniec średniowiecza często uznają bitwę pod Bosworth [18].
Dla Hiszpanii powszechnie stosowane daty to śmierć króla Ferdynanda II Aragońskiegośmierć królowej Izabeli I Kastylijskiej lub zdobycie Grenadykończące okres rekonkwisty [19]. Historycy francuscy, włoscy, hiszpańscy i portugalscy dzielą najczęściej średniowiecze na wczesne i późne.
Cesarstwo rzymskie osiągnęło największy zasięg terytorialny w II wieku n. W III wieku n. Jego następstwem był kryzys ekonomiczny, przejawiający się w wysokiej inflacji, spowodowanej przez bicie coraz większej ilości monet o coraz niższej zawartości kruszcu [24]. W tym okresie systematycznie rosły wydatki wojskowe, głównie ze względu na wojny z Persjąktóre rozgorzały w połowie III wieku [25].
Armia powiększyła się dwukrotnie, a kawaleria i mniejsze jednostki wojskowe vexillationes zastępowały legiony w roli podstawowych jednostek taktycznych [26]. Wzrost wydatków cesarstwa prowadził do zwiększania obciążeń podatkowych i gospodarka się liczby kuriałów członków rad miejskich, którzy odpowiadali swoim majątkiem za zebranie podatków centralnych ze względu na unikanie przez przedstawicieli elit lokalnych sprawowania urzędów w ich rodzinnych miastach [25].
Aby zaspokoić potrzeby wojska, następował rozrost biurokracji centralnej, co prowadziło do skarg ludności cywilnej, że w cesarstwie jest więcej poborców podatkowych niż płatników podatków [26]. Cesarz Dioklecjan podzielił w cesarstwo na dwie niezależnie administrowane części: wschodnią i zachodnią; jego władcy i mieszkańcy nie uważali cesarstwa za podzielone, ponieważ akty gospodarka i decyzje administracyjne wydawane w jednej średniowiecza cesarstwa były uznawane w drugiej [27].
Po średniowiecza w wojnie domowej Konstantyn I Wielki założył w nową stolicę Konstantynopol na miejscu greckiego miasta Bizancjum [28]. Reformy Dioklecjana przyniosły usprawnienie i zwiększenie administracji, wzrost podatków i armii [29].
Gospodarka i społeczeństwo w średniowiecznej Europie - powtórka, streszczenie z Bliżej Historii
Nie rozwiązało to jednak podstawowych problemów, przed którymi stało cesarstwo: nadmiernych obciążeń podatkowych, zmniejszania się liczby ludności i naporu na granice [29]. Wojny domowe między rywalami o tron cesarski — częste w połowie IV wieku — powodowały odwoływanie wojsk znad granic cesarstwa, co umożliwiało barbarzyńcom wkraczanie na jego terytorium [30].
W IV wieku narastało rozwarstwienie społeczne i następował upadek mniejszych ośrodków miejskich [31]. Od II do V wieku stopniowo następowało upowszechnienie się w cesarstwie religii chrześcijańskiej — ostatecznie stała się ona religią państwową [32]. W cesarz Walens zgodził się na osiedlenie się Gotów uciekających przed Hunami w rzymskiej Tracji na Bałkanach [33] [34].
Akcja osiedleńcza napotykała trudności, występowały trudności aprowizacyjne, Goci głodowali [35] [36]. Rzymscy urzędnicy i dowódcy wojskowi przywłaszczyli sobie przeznaczoną dla Gotów żywność oraz inne zaopatrzenie i zaczęli je im sprzedawać [37]. Bunt wybuchnął, gdy jeden z rzymskich dowódców zaprosił na ucztę gockich przywódców i usiłował wziąć ich jako zakładników [36].
Goci zaczęli grabież okolicznych mieszkańców [38]. Walens osobiście dowodził wojskami usiłującymi stłumić powstanie, jednak 9 sierpnia armia rzymska została pokonana w bitwie pod Adrianopolemw której zginął również cesarz [39]. Oprócz najazdów ludów barbarzyńskich z północy cesarstwu zagrażały również konflikty wewnętrzne, w tym także wewnątrz Kościoła chrześcijańskiego [40].
Od początku V wieku Goci zaczęli najeżdżać cesarstwo zachodniorzymskie i chociaż początkowo zostali odparci, w zdobyli i złupili Rzym [41]. W AlanowieWandalowie i Swebowie wkroczyli do Galii ; przez trzy kolejne lata pustoszyli jej terytorium, a w przekroczyli Pireneje i zaczęli podbój Półwyspu Iberyjskiego [42]. Również inne plemiona początkowo głównie germańskie uczestniczyły w wielkiej wędrówce ludów.
V wieku cesarstwo zaczęli najeżdżać Hunowie; ich wódz Attyla najechał Bałkany w iGalię w i Italię w [44]. Zagrożenie ze strony Hunów trwało aż do śmierci Attyli w [45]. Po jego śmierci konfederacja plemion huńskich rozpadła się [45]. Wielka wędrówka ludów całkowicie zmieniła gospodarka polityczne i doprowadziła do zmian etnicznych na terenach zajmowanych dotąd przez zachodnie cesarstwo rzymskie [43].
Do końca V średniowiecza zachodnia część cesarstwa została podzielona na mniejsze państwa rządzone przez plemiona, które najechały ich ziemie na początku wieku [46]. Obalenie w Romulusa Augustulusa — ostatniego cesarza zachodniej części cesarstwa — jest uważane za symboliczną datę upadku cesarstwa zachodniorzymskiego [47].
Czasami podawana jest jako alternatywna data rok W tym roku zginął poprzednik Romulusa Augustulusa — Juliusz Nepos. Juliusz Nepos nadal twierdził, że jest cesarzem zachodniorzymskim i był uznawany przez średniowiecza wschodniorzymskiegopomimo że od zdołał utrzymać tylko Dalmację [47] [48]. Po upadku swojego zachodniego odpowiednika cesarstwo wschodniorzymskie często obecnie nazywane Cesarstwem Bizantyńskim nie miało środków, aby przejąć kontrolę nad utraconymi ziemiami zachodnimi.
Gospodarka bizantyńscy podtrzymywali roszczenia do tych ziem i żaden z królów na zachodzie nie przyjął tytułu cesarza, lecz nie mogli kontrolować większości zachodniej części cesarstwa; jedynym wyjątkiem były podboje Justyniana I Wielkiego i tymczasowe odzyskanie Italii i wybrzeży Morza Śródziemnego [49].
Struktura polityczna zachodniej Europy zmieniła się wraz z ostatecznym podziałem cesarstwa rzymskiego. Sprzyjała tym migracjom niechęć rzymskich elit zachodniej części cesarstwa do wspierania armii i płacenia podatków niezbędnych do opłacenia wojska, które mogłoby powstrzymać najazdy [50]. W V wieku faktyczną władzę w cesarstwie często sprawowali dowódcy wojskowi tacy jak Stylicho zm.
Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego królowie stojący na czele królestw powstałych na jego gruzach często również pochodzili z małżeństw mieszanych, które były powszechne pomiędzy członkami rodzin królewskich ludów średniowiecza i elit rzymskich [51]. Prowadziło to do wzajemnego przenikania się kultury rzymskiej i zwyczajów najeźdźców, w tym tingówzgromadzeń wolnych mężczyzn, które dawały im więcej praw politycznych, niż mieli obywatele rzymscy w czasach cesarstwa [52].
Artefakty pozostawione przez Średniowiecza i najeźdźców są często podobne, a wyroby plemienne były często wzorowane na rzymskich [53]. Nauka i piśmiennictwo nowo gospodarka królestw w większości bazowały na tradycjach rzymskich [54]. Istotną zmianą była stopniowa utrata dochodów podatkowych przez nowe państwa.
Wiele z nich nie płaciło swoim żołnierzom żołdu, lecz przydzielało im gospodarka lub czynsze. Oznaczało to mniejsze zapotrzebowanie na wysokie wpływy podatkowe i sprawiło, że rzymski system podatkowy zaniknął [55]. Wojny domowe i między państwami stały się codziennością w tym okresie. Zmniejszyła się liczba niewolników ze względu na ich mniejszą podaż i zanik miast [56].
Między V a VIII wiekiem nowe ludy i wybitne jednostki wypełniły polityczną próżnię pozostawioną przez upadające zachodnie cesarstwo rzymskie [54]. Utworzył on królestwo, które charakteryzowało się istnieniem współdziałających co najmniej do końca jego panowania administracji rzymskiej i gockiej [57]. Burgundowie osiedlili się w Galii i po zniszczeniu ich królestwa przez Hunów w utworzyli nowe królestwo w latach V wieku.
Od końca V wieku aż do podboju przez Franków w Królestwo Burgundii zajmowało obszary pomiędzy dzisiejszymi miastami: Genewą i Lyonem [58]. Północna Galia dzieliła się na małe królestwa utworzone przez Franków i Brytów. Centrum królestwa Franków znajdowało się w północno-wschodniej Galii, a pierwszym jego królem, o którym nauka posiada bardziej szczegółowe informacje, był Childeryk I zm.
Za panowania jego syna Chlodwiga I zm. Gospodarka, pochodzący z Brytaniiosiedlili się na terenach dzisiejszej Bretanii [57]która wzięła od nich swoją nazwę [60]. Swoje państwa utworzyli również Wizygoci w HiszpaniiSwebowie w północno-zachodniej Hiszpanii i Wandalowie w północnej Afryce [58].
W VI wieku w północnej Italii osiedlili się Longobardowie i utworzyli kilkanaście księstwktórych władcy okazjonalnie wybierali króla, który sprawował nad nimi władzę zwierzchnią. W końcu VI wieku została ustanowiona stała monarchia [61]. Inwazja spowodowała napływ nowych grup etnicznych na tereny byłego cesarstwa rzymskiego, chociaż był on nierównomierny.
Słowianie zasiedlili centralną i wschodnią Europę oraz Półwysep Bałkański. W zachodniej Europie język łaciński był stopniowo wypierany przez wywodzące się z niego języki romańskie. Był to stopniowy proces, który zajął wiele stuleci. Język grecki pozostał podstawowym językiem używanym w cesarstwie bizantyńskim, lecz w wyniku migracji Słowian języki słowiańskie rozprzestrzeniły się we wschodniej Europie [62].
Gdy w zachodniej Europie powstawały nowe królestwa, wschodnia część cesarstwa rzymskiego zdołała uniknąć rozpadu i przeżywała okres ożywienia gospodarczego, które trwało do początków VII wieku. Barbarzyńcy najeżdżali głównie prowincje bałkańskie. Przez większość V wieku trwał pokój z Persjąodwiecznym rywalem cesarstwa.
Cesarstwo Bizantyńskie cechowały bliskie związki między państwem i Kościołem chrześcijańskima spory doktrynalne wśród chrześcijan miały duży wpływ na jego politykę wewnętrzną. Prace legislacyjne obejmowały między średniowiecza kodyfikację prawa rzymskiego ; pierwszy kodeks — Kodeks Teodozjański łac. Codex Theodosianus — został ukończony w [64].
Za panowania cesarza Justyniana — nastąpiła kolejna kompilacja prawa — jej efektem był Kodeks Justyniana łac. Codex Iustinianus [65]. Został wybudowany kościół Hagia Sophia w Konstantynopolu. Wojskami cesarskimi dowodził Belizariusz zm. Podbój Italii nie został zakończony, ponieważ epidemia dżumy osłabiła cesarstwo i spowodowała, że przez resztę panowania Justyniana I Bizancjum koncentrowało się bardziej na obronie swojego terytorium niż na dalszych podbojach [66].
Handel i gospodarka. Najazdy barbarzyńców w IV i V wieku spowodowały przerwanie szlaków handlowych w rejonie Morza Śródziemnego. Towary z Afryki przestawały napływać do Europy. W VII wieku można je było znaleźć tylko w takich miastach jak Rzym i Neapol.
W chwili średniowiecza Justyniana I Bizancjum władało większością terytorium ItaliiPółnocną Afryką i niewielką częścią południowej Hiszpanii. Wielu późniejszych historyków uważało, że podboje Justyniana I spowodowały nadmierne rozproszenie sił cesarstwa i ułatwiły późniejsze podboje arabskieale wiele z trudności, którym musieli stawić czoło jego następcy, wynikało nie tyle z nadmiernego opodatkowania związanego z finansowaniem gospodarka wojen, lecz z cywilnego charakteru imperium, który utrudniał zwiększenie armii [68].
Kolejne zagrożenie dla Cesarstwa Bizantyńskiego stanowił napływ Słowian na Bałkany. Początkowo był niewielki, lecz już w latach VI wieku plemiona słowiańskie znajdowały się w Tracji i Iliriia w pokonały armię cesarską w pobliżu Adrianopola. VI wieku Awarowie rozpoczęli ekspansję ze swoich siedzib na północ od Dolnego Dunaju; pod koniec VI wieku stali się dominującą siłą w centralnej Europie i zmuszali cesarstwo do płacenia trybutu.
Rolnictwo w średniowieczu
Ich państwo pozostało znaczącą siłą w tym regionie aż do [69]. Cesarz Maurycjusz — wmieszał cesarstwo w walkę o następstwo tronu w Persji, interweniując na rzecz Chosrowa II. Doprowadziło to do kilkunastoletniego okresu pokoju, jednak gdy z kolei cesarz Maurycjusz został obalony i zamordowany, Persowie zaatakowali cesarstwo i na początku panowania cesarza Herakliusza — kontrolowali znaczne obszary cesarstwa, w tym Egipt, Syrię i Azję Mniejszą.
Herakliusz pokonał Persów i w traktacie pokojowym w przywrócono dotychczasowe granice obu państw [70]. W zachodniej Europie część rzymskich rodzin arystokratycznych wymarła, natomiast inne stały się bardziej związane ze sprawami Kościoła niż ze sprawowaniem władzy świeckiej. Znacznie zmniejszyło się znaczenie klasycznego wykształcenia oraz znajomość nauki i literatury klasycznej, która praktycznie zanikła.
Umiejętność czytania i pisania nadal była ceniona, stała się ona średniowiecza bardziej umiejętnością praktyczną niż oznaką statusu społecznego. W IV wieku św. Hieronim zm. W VI wieku Gospodarka z Tours zm. Pod koniec VI wieku głównymi środkami oddziaływania Kościoła na wiernych stały się muzyka i sztuka, a nie książki [72].
Większość ówczesnych utworów literackich naśladowała wzorce klasyczne, jednak powstawały również dzieła oryginalne wraz z niezachowanymi do dnia dzisiejszego utworami przekazywanymi w formie ustnej. Pisma Sydoniusza Apolinarego zm. Kultura arystokratyczna wyrażała się bardziej poprzez wystawne uczty na dworach niż przez twórczość literacką.
Arystokracja podkreślała swój status, nosząc ozdoby ze złota i klejnotów. Królowie i władcy utrzymywali drużyny wojowników, którzy tworzyli podstawową siłę zbrojną tego okresu. Składały się one z młodych mężczyzn, którzy mieli być wierni swojemu władcy. Jeżeli ich władca poległ w walce, oni również powinni byli walczyć do końca gospodarka.
Wśród arystokracji duże znaczenie przypisywano średniowiecza rodzinnym, jak również do lojalności, odwagi i honoru. Prowadziło to do powszechnego występowania waśni rodowych wśród arystokracji. Ich przykłady w Galii Merowingów opisywał Grzegorz z Tours. Większość waśni kończyła się jednak wypłatą odszkodowania [75].
Wśród arystokracji kobiety pełniły przede wszystkim rolę żon i matek, przy czym rola matek władców była szczególnie widoczna średniowiecza Galii Merowingów. Ze względu na mniejszą liczbę niepełnoletnich władców w społeczeństwie anglosaskim mniejsza była rola królowych matek, lecz było to kompensowane rolą kobiet jako opatek klasztorów.
Wydaje się, że tylko w Italii kobiety zawsze pozostawały pod ochroną i kontrolą męskiego członka rodu [76]. O życiu chłopów przetrwało znacznie mniej informacji niż o życiu arystokracji. Większość informacji dostarcza archeologia pozostało niewiele dokumentów opisujących życie chłopów, pochodzących sprzed IX wieku.
Większość pisemnych informacji pochodzi z kodeksów lub od pisarzy z klas wyższych [77]. Struktura własności ziemskiej różniła się na poszczególnych obszarach; na niektórych obszarach dominował rozproszony układ pól, z kolei na innych przeważał system otwartego pola. Różnice te przyczyniały się do różnorodności chłopskich społeczeństw.
Jedne były zdominowane przez właścicieli ziemskich, inne posiadały znaczny zakres autonomii [78]. Struktura osadnictwa również była zróżnicowana. Niektórzy chłopi mieszkali w dużych osadach liczących nawet mieszkańców, inni w małych osadach grupujących po kilka rodzin, jeszcze inni w pojedynczych gospodarstwach.
Na niektórych obszarach współistniały obok siebie różne systemy [79]. Pod względem prawnym różnice między wolnymi chłopami a arystokracją były mniejsze niż u schyłku panowania rzymskiego. Zdarzało się, że potomkowie rodziny wolnych chłopów w ciągu kilku pokoleń stawali się rodem arystokratycznym, przede wszystkim dzięki zasługom wojskowym [80].
We wczesnym średniowieczu znacznym przeobrażeniom uległo życie w miastach. Gospodarka miasta w Italii pozostały zamieszkane, jednak znacznie zmniejszyła się liczba ich mieszkańców. Świątynie pogańskie zamieniano na kościoły chrześcijańskie, a mury miejskie naprawiano [81]. W północnej Europie populacja miejska gospodarka się zmniejszyła, a świątynie pogańskie i budynki użyteczności publicznej stały się źródłem materiałów budowlanych.
Utworzenie nowych królestw często oznaczało rozwój miast, które zostały wybrane na ich stolice [82]. Chociaż istniały społeczności żydowskie w wielu rzymskich miastachpo konwersji cesarstwa na chrześcijaństwo Żydzi byli często prześladowani. Oficjalnie byli tolerowani, nakłaniano ich do przyjęcia chrześcijaństwa, a czasami nawet zachęcano ich do osiedlania się w nowych miejscach [83].
Judaizm pozyskiwał aktywnie nowych wyznawców i przynajmniej jeden arabski przywódca przyjął nową wiarę — Dhu Nawaswładający terenami obecnego Jemenunawrócił się na judaizm wa prześladowanie przez niego chrześcijan doprowadziło do wojny z państwem Aksum z terenów obecnej Etiopii i Erytreiktóre w wyniku wojny podbiło to terytorium [84].
Końcowe wykłady zostaną poświęcone konkretnym organizacjom Hanza niemieckakrajom gospodarka ziem polskich na tle gospodarki europejskiej i miastom Wrocław. Aby uzyskać zaliczenie wykładu należy spełnić dwa kryteria: a. Dopuszczalne są dwie nieobecności bez konsekwencji ich przyczyna nie ma znaczenia.
Ponadto istnieje możliwość jeszcze dwóch nieobecności, z których jednak każdą trzeba będzie zaliczyć na moim dyżurze. Należy to zrobić na którymś z moich dyżurów, przed terminem zaliczenia testowego W przypadku kolejnej, piątej nieobecności nastąpi automatyczne skreślenie danej osoby z listy uczestników wykładu.
Spełnienie kryterium formalnego upoważnia do przystąpienia do testu średniowiecza.